O Elaboracji
O elaboracji
Na przestrzeni lat przygotowaliśmy krótką serię artykułów, które pomogą Ci w podstawowej orientacji w dżungli dla osób zajmujących się elaboracją. Jeśli masz sugestie dotyczące artykułów lub własny materiał, nie wahaj się skontaktować z nami!
Twój zespół STROBL.CZ
Zawartość:
- Bezpieczeństwo na pierwszym miejscu
- Jak zacząć
- Jak wybrać prasę do elaboracji
- Czyszczenie łusek
- Odlewanie pocisków
- Przygotowanie łusek
- Tabele ładunkowe, dane o ładunkach
- Przykład z książki o elaboracji Petr Leitnara – prawidłowa regulacja matrycy, przygotowanie łusek, podstawowe zasady elaboracji
________________________________________
________________________________________
BEZPIECZEŃSTWO NA PIERWSZYM MIEJSCU:
Wszystko, co robimy w życiu, robimy zgodnie z określonymi zasadami. Prowadzenie samochodu wymaga posiadania prawa jazdy i przestrzegania określonych zachowań – obserwowanie ograniczeń prędkości, zapinanie pasów, jazda po odpowiedniej stronie drogi...
Podobnie jest z strzelectwem i elaboracją. Musimy przestrzegać lokalnych przepisów dotyczących broni palnej i zawsze myśleć o bezpieczeństwie naszym i otoczenia. Jeśli będziemy przestrzegać wszystkich zaleceń bezpieczeństwa, nie ma się czego bać. Większość strzelców sportowych elaboruje swoją amunicję – i my również to robimy.
Najważniejsze: trzymaj komponenty do elaboracji z dala od źródeł ciepła; absolutnie żadnego otwartego ognia nie należy zbliżać do stanowiska do elaboracji i/lub komponentów; ołów i jego opary są toksyczne, używaj odpowiedniej wentylacji podczas pracy z nim; używaj prostej logiki, aby zapobiec wszelkim niebezpiecznym scenariuszom.
Podstawowe powody elaboracji:
- Twoja amunicja jest tańsza
- Jest również bardziej dokładna
- Ustawiasz jej moc według własnych preferencji (lub czynników IPSC)
- To zabawa w elaborację
- W końcu zaczniesz strzelać więcej
Oszczędności:
Naturalnie, im droższa jest fabryczna amunicja – i im większa ilość jej potrzebujesz – tym większe będą oszczędności. Na przykład: podstawowa, tania fabrycznie produkowana amunicja 9mm Luger kosztuje około 5 CZK za nabój. Możesz elaborować ten nabój za około 2-3 CZK, w zależności od użytych komponentów.
Droga elaborującego to także jedyny sensowny sposób na strzelanie z niektórych egzotycznych kalibrów. Oczywiście, chyba że masz kopalnię złota.
Jak zacząć elaborację?
Dobre pytanie – na początek potrzebujesz tylko kilku podstawowych narzędzi:
Wibrator do łusek (środek czyszczący mosiądz):
- Istnieją zasadniczo dwa główne rodzaje czyszczenia łusek – mokre i suche.
Używamy czyszczenia suchego, ponieważ dobrze spełnia swoje zadanie i jest znacznie łatwiejszym procesem.
Czyszczenie mokre daje ładniejszy wygląd łusek, ale jest to zbyt skomplikowane tylko dla estetyki. Na początek sugerujemy czyszczenie suche. Jest tanie, szybkie i łatwe. Możesz przesiąść się na mokre czyszczenie w późniejszym czasie, jeśli zdecydujesz się na to.
Prasa do elaboracji:
- Teraz to jest najważniejsza część. Wybór prasy zależy od tego, czego oczekujesz od niej. Czy planujesz elaborować amunicję karabinową, czy tylko naboje pistoletowe? Jeden czy więcej kalibrów? To pytania, które musisz sobie zadać, aby wybrać odpowiednią prasę. Jeśli nie jesteś pewny, nie ma problemu, zawsze możesz się z nami skontaktować i skonsultować opcje.
- Zasada ogólna: do kalibrów karabinowych lepiej jest wybrać sztywną prasę jednostanowiskową. W przypadku kalibrów pistoletowych nie ma większych korzyści z pras jednostanowiskowych, warto skupić się na szybszym ładowaniu. Świetną opcją jest np. prasa Lee Classic Turret lub prasy progresywne. Uwielbiamy Classic Turret, ponieważ jest niezawodna, tania i pozwala na szybką i prostą zmianę kalibrów. Możesz zauważyć, że często mówimy o tej prasie.
- Spodziewaj się, że Twoje zużycie amunicji wzrośnie, ponieważ tak będzie. Twoja amunicja stanie się tańsza, więc zaczniesz regularnie chodzić na strzelnicę. Zaczniesz dostrzegać lepsze wyniki na tarczy, co zmotywuje Cię do jeszcze częstszego strzelania.
- Jeśli próbujesz zaoszczędzić czas, zlecając elaborację swojemu dziecku (tak jak zrobił to Strobl sr.), możesz odkryć, że zużycie amunicji podwaja się. Strobl jr. jest żywym dowodem na to :)
„Nie robię tego za darmo… robię to dla schronienia, jedzenia i amunicji.“ – Strobl jr.
Proszek strzelniczy:
- Szybki czy wolny, czysty czy brudny… jest wiele rodzajów prochu od wielu producentów. Dobrym rozwiązaniem jest zapytanie doświadczonych elaborujących o ich ładunki. Jak zawsze, możesz zapytać nas – chętnie pomożemy w doborze.
Spłonki
- Dobór spłonek nie jest żadną czarną magią. Załóżmy, że będziesz używał spłonek typu Boxer, które są najczęściej stosowane w amunicji. Jeśli łuska ma pojedynczy otwór zapłonowy, jest przeznaczona do spłonek typu Boxer.
Istnieje wiele wariantów, wielu producentów, ale generalnie są dwa główne typy (pistoletowe i karabinowe) oraz dwa główne rozmiary (duże i małe). Typ i rozmiar zależą od kalibrów – np. 9mm Luger używa małych spłonek pistoletowych. Istnieją jednak wyjątki, więc jeśli nie jesteś pewny, zapytaj!
Pociski
- Możesz wybrać spośród szerokiej oferty pocisków o różnych kształtach i właściwościach, lub możesz odlać własne pociski ołowiane. Dla strzelectwa sportowego nic nie przebije dobrze odlanego pocisku ołowianego. Wymaga to jednak dodatkowego sprzętu.
Tak czy inaczej, najlepiej skonsultować wybór z osobą doświadczoną. Zawsze będziemy zadowoleni, mogąc poprowadzić Cię przez ten proces.
JAK WYBRAĆ ODPOWIEDNIĄ PRASĘ DO ELABORACJI?
Prasa do elaboracji to kluczowy element Twojego stanowiska. Podsumuj, czego oczekujesz od prasy. Czy planujesz elaborować amunicję karabinową, czy tylko naboje pistoletowe? Jeden czy więcej kalibrów? Chciałbyś zmieniać kalibry często? Jakie jest zapotrzebowanie na ilość amunicji? Pamiętaj, że Twoje zużycie amunicji z pewnością wzrośnie.
Wszystkie prasy do elaboracji, które oferujemy na naszej stronie, są wysokiej jakości, testowane i sprawdzone w praktyce przez lata. Większość pras została przetestowana przez nas, niektóre z nich nadal używamy do dziś.
Aby ułatwić Ci wybór, przygotowaliśmy zestawy do elaboracji, które obejmują prasę oraz wszystko, czym powinna być wyposażona – w tym odpowiedni zestaw matryc. Wystarczy zamówić zestaw i powiedzieć nam, jaki kaliber (lub kalibry) chciałbyś elaborować! Złożymy go, być może dokonamy kilku poprawek, aby dopasować zestaw specjalnie do Twoich potrzeb i jesteś gotów! Jedynymi rzeczami, które będziesz potrzebował, to materiały eksploatacyjne – proch strzelniczy, spłonki i pociski. Łuski można znaleźć na strzelnicach lub kupić nowe. Łuski będą Ci służyły przez wiele przeładowań. Prawdopodobnie stracisz je częściej, niż uszkodzisz.
Prasa jednostanowiskowa
Najprostsza prasa, nieśmiertelna klasyka, do dziś niezrównany mistrz w kalibrach karabinowych. Najmniejsza liczba ruchomych części sprawia, że ten typ pras jest najdokładniejszy i najbardziej niezawodny. W zasadzie jedyną ruchomą częścią jest tłok z uchwytem na łuskę!
Jedna operacja na każde pociągnięcie dźwigni, jedna matryca zainstalowana. Przechodzisz przez wszystkie przygotowane łuski, potem zmieniasz matrycę, wykonujesz następną operację na wszystkich – i tak dalej.
Pod względem dokładności to najlepszy typ prasy. Wystarczająco dobry do kalibrów karabinowych, gdzie docenisz jego sztywność, i nie będzie Ci przeszkadzać dłuższy proces.
W przypadku kalibrów pistoletowych, chcesz coś szybszego niż to. Szybsza prasa jednostanowiskowa? Może coś takiego jak...
Prasa Turret
Istnieje wiele pras Turret, takich jak All-American firmy Lyman, ale jedna prasa wyróżnia się na tle innych. Lee Precision Classic Turret.
Aby uczynić prasę jak najszybszą, zachowując prostotę, Lee Precision zdecydowało się dodać głowicę narzędziową z 4 pozycjami na matryce w prasie jednostanowiskowej. Głowica narzędziowa (nazywana "Turret head") jest automatycznie indeksowana, więc po prostu pociągasz dźwignię i dodajesz komponenty. Wkładasz pustą łuskę, a po chwili wyjmujesz załadowaną. Z odrobiną praktyki możesz łatwo osiągnąć ponad 200 nabojów na godzinę.
Zmiana kalibrów jest bardzo prosta. Wymieniasz całą głowicę narzędziową i zmieniasz uchwyt na łuski. Zajmuje to 30 sekund – może 40 sekund, jeśli musisz także wymienić ramię do załadunku spłonek.
Krótko mówiąc, to najlepsza prasa dla Ciebie, jeśli szukasz przyzwoitej, ale niedrogiej maszyny do nabojów pistoletowych lub jeśli oczekujesz częstej zmiany kalibrów.
Prasa progresywna
Jak uczynić maszyny do elaboracji jeszcze szybszymi? Zróbmy to w trybie pełnej automatyzacji!
No dobrze, nie do końca, ale prawie. Prasy progresywne wyróżniają się jednym – produkcją nabojów w tempie błyskawicznym. Nadal są bardzo precyzyjne, jak można by się spodziewać, ale głównym celem przejścia na progresywną prasę jest gigantyczny wzrost szybkości. W pełni wyposażona Dillon Super 1050 z podajnikiem łusek i podajnikiem pocisków pozwala na osiągnięcie nawet ponad 1000 nabojów na godzinę i może być łatwo zautomatyzowana z systemem Mark 7 Autodrive. Tak, faktycznie możesz powiedzieć, że Twoja prasa działa w trybie pełnej automatyzacji przy 1000 nabojów na godzinę. Wybierając prasę progresywną, warto pomyśleć o możliwych przyszłych ulepszeniach – szukasz prędkości, a te prasy nie są tanie, więc chcesz mieć coś, co będzie można łatwo rozbudować w przyszłości. Dillon XL750 i SUPER 1050 to świetne wybory.
Dlaczego jest to tak szybkie? Na szczycie prasy znajduje się głowica narzędziowa wyposażona w matryce, podobnie jak w prasach Turret, ale te się nie obracają. Zamiast uchwytu na łuskę, prasy te używają talerza (Shell Plate), który przenosi wiele łusek jednocześnie. Proces wygląda następująco – pociągasz dźwignię, a jedna łuska trafia na talerz. Pociągasz ponownie. Łuska jest kształtowana, talerz przesuwa się, a kolejna łuska trafia na swoje miejsce. Ponadto pierwsza łuska jest primowana. Pociągasz ponownie. Pierwsza łuska dostaje ładunek prochu. Druga łuska jest kształtowana i primowana, trzecia trafia na talerz. Pociągasz ponownie. Pierwsza łuska dostaje pocisk, a pozostałe podążają zgodnie z wcześniejszymi krokami, czwórka trafia na talerz. Talerz jest teraz pełny. Pociągasz dźwignię, pierwsza łuska zostaje zaciskana (pozostałe, naturalnie, podążają zgodnie z kolejnością operacji) i w momencie, gdy talerz przesuwa się, aby załadować kolejną pustą łuskę, pierwsza łuska, teraz gotowa, jest wyrzucana. Od teraz każde pociągnięcie dźwigni skutkuje gotowym nabojem.
Wszystkie operacje są wykonywane jednocześnie, więc pojawia się oczywisty problem – to NIE jest dla nowych, niedoświadczonych osób zajmujących się elaboracją. Czasami nawet doświadczeni elaborujący wolą prasę Turret, ponieważ tutaj sprawy stają się naprawdę skomplikowane. Kiedy te maszyny się zaciągną, musisz dokładnie wiedzieć, co robisz, bo inaczej możesz spowodować nieodwracalne uszkodzenie prasy. Konstrukcja nie jest prosta, zmiana kalibrów... nie chcesz tu zmieniać kalibrów, ale jeśli musisz, to nie jest to szybki i prosty proces, ale jest to możliwe.
Spodziewaj się, że będzie to drogie, ale dla strzelców sportowych, którzy opróżniają wiadra z amunicją 9mm lub .223, to najlepszy towarzysz. Będziesz chciał mieć prasę Turret obok, aby elaborować wszystkie inne kalibry, takie jak .45, .38, .357... ponieważ nie będziesz chciał robić zmiany kalibrów na tej prasie.
Kilka słów na zakończenie
Dziękujemy za przeczytanie artykułu! Aby zaoszczędzić Twój czas, oto co zazwyczaj używamy:
Lee Precision Classic Cast – Ta potężna prasa jednostanowiskowa wytrzyma kilka pokoleń. Stworzona do obsługi kalibrów .50 cal, ta prasa jednostanowiskowa warta jest swojej ceny. Wyposażona w Quick-change bushing, umożliwia szybkie i łatwe zmiany już ustawionych matryc, co oszczędza zarówno czas, jak i nerwy.
Dillon XL750 – Raz ustawiona na 9mm Luger, działa do dziś.
Dillon Super 1050 – Podobna do XL750, ale większa. Używamy jej do .45 ACP.
Lee Precision Classic Turret – Dla innych małych serii nabojów pistoletowych, ponieważ prasa jednostanowiskowa jest za wolna, a odbudowa prasy progresywnej dla 200 nabojów jest... głupotą.
Czyszczenie łusek
Czyszczenie łusek znalezionych na strzelnicy jest bardzo zalecane. Istnieje wiele metod, które można sprowadzić do dwóch głównych podejść:
- Czyszczenie suche
- Czyszczenie mokre
Obie metody mają swoje plusy i minusy, ale pamiętając, że czyszczenie mokre nie jest takie łatwe (należy usunąć spłonki, wykonać cykl czyszczenia, a następnie wysuszyć), w porównaniu do czyszczenia suchego (włożenie łusek do wibracyjnego czyszczaka, wyjęcie ich po kilku godzinach), zdecydowanie polecamy to samo, co my – rób to na sucho.
Do czyszczenia suchego sprawdza się każda wibracyjna maszyna do czyszczenia łusek. Dobre opcje to Frankford Arsenal Quick-N-EZ, duży Lyman 2500… najważniejsza jest tu media, czyli substancja, w której łuski się obracają. Media zazwyczaj są oparte na tufnucie lub kolbie kukurydzianej, często traktowane dodatkami polerskimi.
My używamy Lyman Corncob (wzbogacony), ponieważ wydaje się to działać najlepiej w naszym przypadku.
Po wysuszeniu łusek, możesz je wyjąć ręcznie, użyć separatora obrotowego lub taniego sitka.
Odlewanie własnych pocisków
Elaborując swoją amunicję, oczekujesz wyższej precyzji i niższej ceny.
Pociski, które można kupić, pozwalają na elaborację amunicji o doskonałej dokładności. ALE być może możesz zrobić to jeszcze lepiej, i prawdopodobnie tak. To także kolejna rzecz, na której możesz zaoszczędzić.
Mówimy o odlewaniu własnych pocisków. Brzmi to trywialnie – i w pewnym sensie jest, ale wymaga to od operatora pewnego zaplecza technicznego.
Co będzie Ci potrzebne?
- Piec do topienia (Furnace)
- Forma do odlewania pocisków (Bullet Mold)
- Narzędzia do kalibracji pocisków (matryca do rozmiarów - Sizing Die)
- Narzędzia do smarowania pocisków (smar do pocisków - Bullet Lube)
- Dostęp do ołowiu lub stopów ołowiu
Piec do topienia
Dla naszych potrzeb najlepszym rozwiązaniem jest elektryczny piec z dolnym wylotem i uchwytem na formy. Większy i pełniejszy piec oznacza stabilniejszą temperaturę i bardziej jednorodny stop. Jednorodny stop oznacza precyzyjne pociski. Używamy Lee PRO 4-20, który pomieści około 10 kg stopu ołowiu.
Formy do odlewania pocisków
Jest wielu producentów, którzy oferują różne rodzaje form. Biorąc pod uwagę cenę i szybkość odlewania, wybraliśmy formy sześciokomorowe Lee Precision. Składają się one z aluminiowych form sześciokomorowych oraz uchwytów, które trzeba dokupić osobno. Używając tych form prawidłowo, odlejesz tysiące pocisków. My używamy trzech form naraz, wyjaśnię dlaczego później.
Prawidłowe używanie form oznacza ich wędzenie i smarowanie oraz kontrolowanie napięcia śruby w środkowej części. W przypadku, gdy formy nie są dobrze nasmarowane, nie będą się prawidłowo dopasowywać ani zamykać, co z czasem prowadzi do ich uszkodzenia. Dobrym pomysłem jest odnawianie smarowania podczas dłuższych sesji odlewniczych. Zamykanie form w pozycji skierowanej w dół to inny sposób na wydłużenie ich żywotności. Dzięki temu, prowadnice form działają bez wysiłku i zawsze konsekwentnie.
Do smarowania form polecamy używać Lyman Super Moly Spray.
Dlaczego używamy trzech identycznych form do odlewania pocisków naraz?
Jeśli używasz jednej formy, wypełniasz ją płynny ołowiem, czekasz, aż ostygnie (30-60 sek., zależnie od temperatury, masy ołowiu i typu formy), otwierasz formę i wylewasz pociski. Następnie ponownie wypełniasz formę i powtarzasz proces.
Jeśli używasz trzech form, wypełniasz pierwszą, drugą, trzecią, kładąc je na ognioodpornej podkładce. Kiedy napełnisz trzecią formę, pierwsza wystarczająco ostygnie, aby ją otworzyć, opróżnić i ponownie napełnić. Następnie chwytasz drugą formę… szybkość odlewania jest trzy razy szybsza.
Prasa kalibracyjna – rozmiarowanie pocisków
Odlewane pociski ołowiane muszą być dopasowane do jednolitej średnicy. Matryca do rozmiaru wykonuje tę czynność. Można ją używać z każdą prasą jednostanowiskową. Operacja jest prosta – każdy pocisk musi być przepchnięty przez matrycę. Nie zajmuje to dużo czasu, ale jest to ważny proces.
Smary do pocisków
Odlewane pociski ołowiane muszą być nasmarowane – dwa razy, dokładnie. Zarówno przed, jak i po rozmiarowaniu. Na szczęście smar jest bardzo tani i łatwy w użyciu. Używamy Lee Liquid Alox.
Włóż pociski do odpowiedniego pojemnika (np. plastikowa miska). Pociski powinny być w jednej warstwie, więc będziesz musiał prawdopodobnie robić to w kilku etapach. Po umieszczeniu pocisków w pojemniku dodaj trochę smaru i zacznij mieszać, potrząsając i kręcąc pojemnikiem. Po chwili wizualnie sprawdź pociski i smar. Jeśli smaru jest za mało, dodaj więcej i wymieszaj ponownie. Po pokryciu wszystkich pocisków cienką warstwą smaru, możesz je wylać na woskowany papier i pozostawić do wyschnięcia. Czas schnięcia wynosi około 24 godziny.
Ołów
FDo elaboracji najczęściej szukamy twardego ołowiu. Zwykły ołowiany 9mm Luger lub .45 ACP jest ładowany ołowiem o twardości 15 BHN. Dla .38 Special i .357 Magnum używamy stopu o twardości 22 BHN.
Odpowiednią twardość ołowiu można uzyskać, zamawiając ołów o określonej twardości od odlewni (co nie jest tanie), lub można stopić ołów samodzielnie, używając cyny i antymonu. Zapytaj elaborujących w swojej okolicy, jak to robią. Aby sprawdzić twardość swojego stopu, można użyć zestawu do testowania twardości ołowiu Lead Hardness Testing Kit.
Pamiętaj, że ołów i jego opary są toksyczne. Gorący ołów może powodować poważne poparzenia. Zawsze pracuj z ołowiem w wentylowanej przestrzeni i stosuj odpowiednie środki bezpieczeństwa.
OŁÓW WKŁADANY DO PIECA MUSI BYĆ ABSOLUTNIE SUCHY!
Przygotowanie łusek (czyszczenie i kondycjonowanie)
Po wystrzeleniu nabój rozciąga się w kierunku strzału. Jest to powszechne zjawisko, ale konieczne jest jego wyeliminowanie, szczególnie w przypadku nabojów karabinowych. W tym celu używamy specjalnych narzędzi, które pozwalają uzyskać wymaganą długość łuski. Jednocześnie należy upewnić się, że kieszonka spłonki oraz otwór zapłonowy są w optymalnym (czystym) stanie.
Istnieje wiele narzędzi, które pozwalają uzyskać idealny stan łusek, preferujemy produkty Lee Precision i Lyman.
Następujące narzędzia są uniwersalne dla wszystkich kalibrów:
- Cutter and Lock Stud
- Primer Pocket Cleaner
- Chamfer Tool
Uchwyt na łuskę jest dołączany bezpłatnie do każdego Lee Case Length Gauge. Nóż do przycinania może być obsługiwany ręcznie lub można go zamocować do wiertarki akumulatorowej – co jest dobrym pomysłem, ponieważ prawdopodobnie już masz ją w domu.
Tabele ładunkowe, dane o ładunkach
Każdy producent dostarcza dane ładunkowe dla swoich komponentów. Zawsze należy sięgać po te podręczniki, nigdy nie przekraczać maksymalnych ładunków i przy opracowywaniu nowych ładunków zawsze zaczynać od najniższego (najsłabszego ładunku). Dbaj o bezpieczeństwo.
Dla odniesienia, poniżej znajdziesz przykłady:
VECTAN - NOBEL SPORT
- Katalog nowych prochów Vectan, w tym tabele ładunkowe
- ONLINE kalkulator ładunków Vectan (broń ręczna)
- ONLINE kalkulator ładunków Vectan (karabin)
LOVEX - EXPLOSIA, a.s.
- Load data Lovex 2020 (w tym dane ładunkowe dla pocisków ARES)
RELOADING SWISS - RS
